(10/12/1997)
We leven in een veranderlijke wereld. Op internationaal vlak is Amnesty de jeugdpuistjes ruim ontgroeit, haar geloof-waardigheid staat buiten kijf. Volgen wij in Vlaanderen? Marc Hooghe, doktor in de politieke wetenschappen en auteur van het boek "Met vlag en spandoek", waarschuwt ons voor verstarring.
Het recentste boek van Marc Hooghe, "Het witte ongenoegen" belicht de witte comités die sinds de Mars van oktober '96 het licht hebben gezien. Hierin heeft hij het onder meer over 'de mythe van het machtige individu'. Mensen zien het niet meer zitten om zich in organisaties te verenigen. Ze geloven halsstarrig in de individuele kracht van de burger. Hoe zit dat? "Alles is te koop tegenwoordig, de dienstenmaatschappij biedt zijn consumenten op maat gesneden producten en de enorme keuze geeft de moderne mens het valse gevoel dat hij perfect autonome keuzes kan maken."
Mensen zijn blijkbaar ook heel wantrouwig geworden tegenover organisaties. "Ja, er zijn nu eenmaal onaangename aspecten aan het verenigingsleven. Vroeger hadden we die verenigingen nodig, als we iets wilden bereiken of iets leuks wilden doen. Nu gaan we gewoon squashen in de fitness en we betalen er voor. De dienstenrevolutie werkt daarop, we kopen gewoon alles wat we nodig hebben en we moeten geen compromissen meer sluiten. De tijd van de standaardrecepten, dat werkt niet meer. En langdurig lidmaatschap, daar hebben veel mensen de trouw niet meer voor. Opflakkerend engagement, zich inzetten voor korte en afgelijnde periodes, dat wel."
"Dat mensen zich tegenwoordig helemmaal niet meer willen inzetten, dat geloof ik niet. Maar het totaal onbaatzuchtige engagement dat wordt zeldzaam. Er wordt duidelijk de vraag gesteld: is het wel efficiënt wat ik doe." Wat geen slechte redenering is, en zeker geen reden om geïnteresseerden af te schepen. Zitten de media er ook niet voor iets tussen? "Televisie wil complexe zaken altijd gesimplifieerd en als een hapklare brok brengen. Ik ben gestopt als journalist bij de openbare omroep omdat het werk bij de BRTN niet bij mijn temperament paste. Te dwaze onderwerpen. Geen ruimte voor uitdieping." Maar als Amnesty zijn we voor een deel afhankelijk van die media voor onze naambekendheid, uitbrengen van nieuwe rapporten enzovoort. "Precies, probeer dan ook met dat gegeven op een creatieve manier om te gaan en het medium op een betere manier te bespelen. Aan het feit zelf kan je niets veranderen, maar de evolutie negeren werkt tegendraads."
Binnen Amnesty klagen verscheidene lokale groepen dat ze geen nieuwe leden meer aantrekken. Wat doe je eraan? "Nu ga je er van uit dat Lokale Groep X eeuwig moet blijven bestaan en voortdurend nieuwe leden aantrekken. Maar dat werkt niet want de mensen kennen elkaar te goed, het wordt een sociaal geheel van meestal dezelfde leeftijdscategorie waar je als jonge twintiger niet zo snel bijkomt. Anderszins zullen nieuwelingen het snel opgeven. De LG's hebben gewoon een bepaalde levensduur en kunnen weer opnieuw verdwijnen. Maar je kan mensen ook aanmoedigen in een bepaalde regio om nieuwe groepen te stichten. Uiteindelijk zal elke groep dat een beetje zelf bepalen. Wees pluralistisch, laat duizend bloemen bloeien, laat ze zelf hun eigen accenten leggen."
Heeft de meerderheid van de bevolking werkelijk zo weinig aandacht voor het algemeen belang? "Daar denk ik dat het standpunt dat leeft een beetje ambigue is, men heeft aandacht voor het algemeen belang zolang het niet indruist tegen het particulier belang. Dat kan je mensen ook niet kwalijk nemen. De overheid speelt daar ook een rol, het gaat niet op te denken; we laten alles maar op zijn beloop en dan komt het algemeen belang wel zelf naar boven. Nee, het algemeen belang moet ook gedefinieerd worden in het kader van de actuele maatschappelijke context. En dan heb ik het niet zo zeer over materiële ondersteuning. Veel belangrijker is dat de overheid een klimaat schept van 'luisterbereidheid'. Als mensen ervaren dat er te overleggen valt met openbare instanties dan leren ze wel dat ze, door zich te verenigen, hanteerbare adviezen naar voor kunnen schuiven die wel degelijk een verschil kunnen maken. En, belangrijk, ze merken dat er iets gebeurt door de dingen samen aan te pakken. Het aanvankelijk gevoel van machteloosheid moet je kunnen laten omslaan in een "ja, we kunnen iets doen". En daar is het belangrijk dat de overheid die boodschap geeft."
Besluit? "Niet iedereen moet hetzelfde standaardpakket hebben. Beschouw ieders engagement als een zegen en zet het in daar waar het zich het beste thuis voelt." Ieder zijn ding is dus de boodschap. Wil je een bestaande groep vervoegen, fijn! Wil je het initiatief nemen om met enkele vrienden een nieuwe groep op te richten met andere accenten? Prima. Of ben je eerder het eigenzinnige type dat zich vanuit een persoonlijke interesse wil inzetten - Graag! "Alle hulp is welkom. Laat de bestaande structuur aan de randen wat afbrokkelen, er kan ruimte gecreëerd worden naar buiten toe."
Nog steeds voelen enkelen zich geroepen om mee te doen aan de democratische besluitvorming maar worden niet gehoord. "In plaats van een moeilijk bereisbaar en gesloten labyrint kan Amnesty als beweging de kern worden van een ganse archipel aan grote en kleine eilandjes. Een archipel waar warme golfstromen voortdurend positieve impulsen genereren en creatieve kruisbestuiving aan de orde van de dag is. Soepelheid is van levensbelang voor elke organisatie vandaag."
woensdag, december 10, 1997
woensdag, september 17, 1997
Amnesty: enzym voor de globale aanpak - Meewerken aan het mondiale parlement van de toekomst
"Amnesty situeert zich in het veld waar gestreden wordt voor een andere mondiale ontwikkeling, waar solidariteit en het sociale burgerschap tot ontwikkeling komen." Ricardo Petrella is wel eens het intellectuele geweten van Europa genoemd, hij prijst de grootste mensenrechtenorganisatie ter wereld en dicht haar een grootse toekomst toe.
Het is al vaker gezegd: de grenzen tussen Amnesty's werkterrein en die van andere organisaties vervagen. Parallel aan de wereldwijde opmars van het neoliberale gedachtegoed groeit bij vele actievoerders de idee dat ze eigenlijk allemaal voor hetzelfde vechten. Want nu de dictatuur van de markt in sneltreintempo de wereld aan het veroveren is en in haar kielzog de achtergestelde landen, arm aan het heilige BNP, met zich meesleuren.. Nu plaatsen lokale potentaten steeds meer hun huis-schrijntje rond datzelfde uit zijn voegen gebarsten economische begrip. De perfecte verontschuldiging voor hun moegetergde bevolking.
Toch zijn er, ook in de schoot van het establishment, mensen die niet geloven in dat alles heiligmakende van de markt. Eén van de belangrijkste dissidente stemmen in Europa is Ricardo Petrella, voorzitter van de Groep van Lissabon, die vorsers uit Europa, de V.S. en Japan verenigt. Recent verliet hij de Europese Commissie omdat ze volgens hem een instrument ten dienste van de concurrentie is geworden.
Petrella gelooft niet in schaarste als economisch gegeven. Nochtans kampen organisaties zoals AI allemaal met hetzelfde probleem: stagnering van de inkomsten. Zou het kunnen dat de goede wil van de gewone mens voor het algemeen belang een schaars goed is?
"Men probeert ons er van te overtuigen dat de hulpbronnen niet volstaan om iedereen een deftige levensstandaard te verzekeren. Fout! Sinds de jaren vijftig is de globale productiviteit met vijfentwintig maal toegenomen, veel meer dan de bevolkingaanwas in die zelfde periode. De schaarste is een uitvinding van het economisch systeem dat de conservatieve neoliberale doctrine goed uitkomt om de vele ontslagen en het verlies aan koopkracht van de Westerse bevolking goed te praten. En natuurlijk stagneren de inkomsten van de non-profit organisaties, ze berusten immers op de goede wil van de gewone mens. Die gewone man of vrouw ziet met lede ogen aan hoe de welvaartmaatschappij op de helling wordt gezet. Bovendien werkt de heersende moraal een op zichzelf terugplooien in de hand: mensen worden gevoelig voor het "eigen volk eerst" adagium.
En wat dan te denken van de overheid? "Op binnenlands vlak vindt er een verschuiving plaats van functies, de last van de sociale economie wordt steeds meer op de schouders van niet-gouvernementele organisaties afgeschoven onder het motto 'de staat moet afslanken'. Terwijl privé-interventies afnemen onder druk van de algemene concurrentie." Petrella spreekt over een heuse valstrik voor de NGO's. "Hoe meer de staat haar plichten verzuimt, hoe meer NGO's geïdentificeerd worden met de sociale economie, de zorgenkinderen van elke maatschappij."
Toch is er geen reden voor vertwijfeling, want de toekomst wordt niet gemaakt door de bureaucratie en de bedrijven, aldus Petrella. "Wat belangrijk is, dat zijn de basisorganisaties, gedragen door gewone mensen. Zij vertegenwoordigen de solidariteit, gemeenschapszin en menselijkheid, ja, de liefde zelve.. Alles wat de markt-theologie ons tracht te ontnemen. En U bent daarvan een voorbeeld par excellence." Inwendig blozend aanvaard ik het compliment voor de hele organisatie. Petrella is een passioneel wetenschapper en hij verdedigt zijn overtuiging met verve. Maar.. "Jammer genoeg zijn al de organisaties te verdeeld, te gefragmenteerd. En de politieke krachten zijn te zwak geworden. Ze hebben de progressieven van vroeger als een verdeelde groep achter zich gelaten."
Navelstaarderij is dus uit den boze. Amnesty, Oxfam, Greenpeace, ze moeten samen werken aan een mondiale maatschappij. Hoe ziet Petrella die samenwerking? "Ik heb het eerder gezegd. Jullie vertegenwoordigen momenteel het mondiale geweten. Wie tot op heden vrijwel afwezig bleef dat is de intelligentsia. Er moet dringend een nieuwe schare van intellectuelen komen die hun verantwoordelijkheid nemen. De kritiek vanuit de bewegingen dat ze afwezig waren uit de internationale discussie, dat ze enkel aan de kant van het kapitaal en de handel stonden, is grotendeels gegrond."
Wat voor vorm moet die samenwerking dan aannemen? "Er moet een nieuwe retoriek komen, een nieuwe cultuur van spreken die uitgaat van het algemeen belang. En dat in de schoot van een echt mondiaal parlement dat opnieuw legitimiteit verleent aan de internationale politiek. Een wetgevend orgaan waarin ook de grote wereldbewegingen hun broodnodige rol spelen." Mijn oren gaan spontaan fluiten. Dus niet enkel raadgevende bevoegdheid meer voor Amnesty? "Neen! Het is nodig dat de expertise die ze over de jaren heen opgebouwd hebben, dat die kennis ten goede komt aan de wereld."
(17-9-1997)
Het is al vaker gezegd: de grenzen tussen Amnesty's werkterrein en die van andere organisaties vervagen. Parallel aan de wereldwijde opmars van het neoliberale gedachtegoed groeit bij vele actievoerders de idee dat ze eigenlijk allemaal voor hetzelfde vechten. Want nu de dictatuur van de markt in sneltreintempo de wereld aan het veroveren is en in haar kielzog de achtergestelde landen, arm aan het heilige BNP, met zich meesleuren.. Nu plaatsen lokale potentaten steeds meer hun huis-schrijntje rond datzelfde uit zijn voegen gebarsten economische begrip. De perfecte verontschuldiging voor hun moegetergde bevolking.
Toch zijn er, ook in de schoot van het establishment, mensen die niet geloven in dat alles heiligmakende van de markt. Eén van de belangrijkste dissidente stemmen in Europa is Ricardo Petrella, voorzitter van de Groep van Lissabon, die vorsers uit Europa, de V.S. en Japan verenigt. Recent verliet hij de Europese Commissie omdat ze volgens hem een instrument ten dienste van de concurrentie is geworden.
Petrella gelooft niet in schaarste als economisch gegeven. Nochtans kampen organisaties zoals AI allemaal met hetzelfde probleem: stagnering van de inkomsten. Zou het kunnen dat de goede wil van de gewone mens voor het algemeen belang een schaars goed is?
"Men probeert ons er van te overtuigen dat de hulpbronnen niet volstaan om iedereen een deftige levensstandaard te verzekeren. Fout! Sinds de jaren vijftig is de globale productiviteit met vijfentwintig maal toegenomen, veel meer dan de bevolkingaanwas in die zelfde periode. De schaarste is een uitvinding van het economisch systeem dat de conservatieve neoliberale doctrine goed uitkomt om de vele ontslagen en het verlies aan koopkracht van de Westerse bevolking goed te praten. En natuurlijk stagneren de inkomsten van de non-profit organisaties, ze berusten immers op de goede wil van de gewone mens. Die gewone man of vrouw ziet met lede ogen aan hoe de welvaartmaatschappij op de helling wordt gezet. Bovendien werkt de heersende moraal een op zichzelf terugplooien in de hand: mensen worden gevoelig voor het "eigen volk eerst" adagium.
En wat dan te denken van de overheid? "Op binnenlands vlak vindt er een verschuiving plaats van functies, de last van de sociale economie wordt steeds meer op de schouders van niet-gouvernementele organisaties afgeschoven onder het motto 'de staat moet afslanken'. Terwijl privé-interventies afnemen onder druk van de algemene concurrentie." Petrella spreekt over een heuse valstrik voor de NGO's. "Hoe meer de staat haar plichten verzuimt, hoe meer NGO's geïdentificeerd worden met de sociale economie, de zorgenkinderen van elke maatschappij."
Toch is er geen reden voor vertwijfeling, want de toekomst wordt niet gemaakt door de bureaucratie en de bedrijven, aldus Petrella. "Wat belangrijk is, dat zijn de basisorganisaties, gedragen door gewone mensen. Zij vertegenwoordigen de solidariteit, gemeenschapszin en menselijkheid, ja, de liefde zelve.. Alles wat de markt-theologie ons tracht te ontnemen. En U bent daarvan een voorbeeld par excellence." Inwendig blozend aanvaard ik het compliment voor de hele organisatie. Petrella is een passioneel wetenschapper en hij verdedigt zijn overtuiging met verve. Maar.. "Jammer genoeg zijn al de organisaties te verdeeld, te gefragmenteerd. En de politieke krachten zijn te zwak geworden. Ze hebben de progressieven van vroeger als een verdeelde groep achter zich gelaten."
Navelstaarderij is dus uit den boze. Amnesty, Oxfam, Greenpeace, ze moeten samen werken aan een mondiale maatschappij. Hoe ziet Petrella die samenwerking? "Ik heb het eerder gezegd. Jullie vertegenwoordigen momenteel het mondiale geweten. Wie tot op heden vrijwel afwezig bleef dat is de intelligentsia. Er moet dringend een nieuwe schare van intellectuelen komen die hun verantwoordelijkheid nemen. De kritiek vanuit de bewegingen dat ze afwezig waren uit de internationale discussie, dat ze enkel aan de kant van het kapitaal en de handel stonden, is grotendeels gegrond."
Wat voor vorm moet die samenwerking dan aannemen? "Er moet een nieuwe retoriek komen, een nieuwe cultuur van spreken die uitgaat van het algemeen belang. En dat in de schoot van een echt mondiaal parlement dat opnieuw legitimiteit verleent aan de internationale politiek. Een wetgevend orgaan waarin ook de grote wereldbewegingen hun broodnodige rol spelen." Mijn oren gaan spontaan fluiten. Dus niet enkel raadgevende bevoegdheid meer voor Amnesty? "Neen! Het is nodig dat de expertise die ze over de jaren heen opgebouwd hebben, dat die kennis ten goede komt aan de wereld."
(17-9-1997)
Abonneren op:
Posts (Atom)
